De experimentele keuken
Op deze pagina vind je informatie die je kan helpen bij je eigen onderzoek. Je vindt handige linkjes en filmpjes en tips en ideeën.
Wat heb je tot nu toe ontdekt?
Je hebt in de introles gekeken naar een trailer van de kookwedstrijd MasterChef, je hebt je samen met de programmamakers van De Keuringsdienst van Waarde verbaasd over de prik in een fles Spa. En je hebt zelf priklimonade gemaakt! Ook heb je met gist deeg gemaakt dat opeens meer werd en ging rijzen. Je hebt dus gezien dat de keuken eigenlijk één groot laboratorium is waar experimenten worden gehouden. En dat de kok het voedsel klaarmaakt met behulp van allerlei natuurkundige processen: elektriciteit, luchtdruk, temperatuur en licht.
Daarna heb je vier onderzoekslessen gedaan over die natuurkundige verschijnselen: je hebt gekeken naar de kooktechnieken die komen kijken bij het bereiden van een kroket en je hebt onderzocht waar de ingrediënten vandaan komen. Ook heb je geëxperimenteerd met vaste stoffen, vloeistoffen en gassen en ontdekt wat moleculen zijn. Je hebt proefjes gedaan met materialen en stoffen die goed kunnen isoleren. En ten slotte heb je gewerkt met luchtdruk – nog zo’n natuurkundig verschijnsel.
Nu is het tijd voor je eigen onderzoek!
Wil je iets onderzoeken over de bereiding van voedsel?
Wil je bijvoorbeeld weten wat er in tomatenpuree zit, waarom vegetarisch vlees zo duur is of wat er in een theezakje zit?
De Keuringsdienst van Waarde maakt televisieprogramma’s waarin ze vragen onderzoeken als: Wat is surimi? en Waarom zijn rozijnen goedkoper dan druiven?
Ook voor kinderen van 13 tot 15 jaar heeft de Keuringsdienst van Waarde in de klas veel filmpjes gemaakt. Kijk maar eens naar onderwerpen die te maken hebben met voedsel en die je interesseren. Na het verkennen van zo’n filmpje kun je dan verder op onderzoek uit.
Wil jij je laten verrassen door mooie foto’s van gerechten? En op die manier een onderzoeksvraag bedenken?
Bekijk dan de foto’s van het boek Modernist Cuisine Gallery. Op internet kun je er veel foto’s van vinden. Je krijgt dan een ander beeld van een gerecht. Ook zie je welk natuurkundig verschijnsel gebruikt is bij de bereiding en welke ingrediënten. Je kunt ook de woorden “Modernist Cuisine” (tussen dubbele aanhalingstekens) intikken in de zoekbalk van Google. Zoek op ‘Afbeeldingen’ en bekijk de foto’s uit het boek.
Hier nog een paar inspirerende foto’s van eten en wetenschap. Misschien een goede manier om de experimentele keuken op een andere manier te verkennen.
Wil je meer weten over gezond eten?
Welke voedingsstoffen je lichaam nodig heeft? En hoe je eten gezond en hygiënisch klaarmaakt?
Op de website van het Voedingscentrum, met een deel speciaal voor kinderen van 9 – 13 jaar, vind je bijvoorbeeld tips voor gezonde ingrediënten, snijtechnieken en een handig kookwoordenboekje. En natuurlijk lekkere en gezonde recepten.
Op de website van Schooltv vind je een filmpje over gezonde voeding. Wat erin zit? En waarom heeft je lichaam het nodig?
Zin in een onderzoek over temperatuur, elektriciteit, luchtdruk of straling (licht)?
Bekijk deze site met proefjes en kies het verschijnsel waarnaar jij onderzoek wil doen. Denk daarna verder over een onderzoeksvraag die dit proefje verbindt met koken: want dan heb je echt een experimentele keuken gemaakt!
Kijk eens naar dit prachtige proefje met kleurstof in melk. Het filmpje is in het Engels, maar klik op dit filmpje om te zien hoe je het filmpje Nederlands ondertiteld kunt krijgen. Hier zie je nog een andere manier. Dit kun je natuurlijk ook bij andere filmpjes proberen. Maar soms heb je pech en lukt het niet.
Water dat je kookt verandert in gas en verdampt in de lucht. Maar als het heel koud is, dan bevriezen de dampdruppels en zie je prachtige effecten. In het ijzige Rusland hebben ze er een challenge van gemaakt. In Kidsweek lees je er meer over en ook hoe dit natuurverschijnsel werkt.
Bekijk nog meer prachtige foto’s van de Dubak challenge.
Proefkonijnen is een tv-programma waarin allerlei proefjes worden gedaan. Kijk in het overzicht naar de proefjes, en zoek er één uit die te maken heeft met een natuurverschijnsel, koken, voedsel of keukengerei.
Zie jij de keuken als een laboratorium? Wil je proefjes doen met voedsel?
Op deze website van Kennislink vind je onderzoeksvragen, filmpjes en lees je de uitleg van uitkomsten bij de proefjes met eten.
Wil je onderzoek doen naar natuurkundige verschijnselen?
Wil je weten hoe een ijskast werkt? Waarom een ijzeren bakje in de magnetron een slecht idee is of waarom vuur omhooggaat?
Op de website van Willem Wever vind je veel vragen van kinderen en antwoorden. Zoals een vraag over isolatie: Hoe werkt een koelkast. Maar op de site vind je nog veel meer! Je kunt kiezen tussen verschillende rubrieken, bijvoorbeeld ‘wetenschap & techniek’ of ‘eten & drinken’. Ook kun je op het vergrootglas klikken en in de zoekbalk een goed woord intikken waarover je meer wil weten, bijvoorbeeld elektriciteit of magnetron.
Kaas is van melk gemaakt, eieren komen van een kip. Heb je zin om onderzoek te doen naar ingrediënten?
Op deze wereldkaart zie je waar bepaalde planten worden gekweekt. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen welk voedsel je wilt eten dat lokaal is geproduceerd.
Op deze site kun je je postcode intikken en kijken welke bedrijven in de buurt werken met lokale ingrediënten. Dat is natuurlijk beter voor het milieu.
Nederland produceert ontzettend veel voedsel. Dus als jij een gerecht in jouw experimentele keuken gebruikt, dan heb je grote kans dat de tomaten in Nederland zijn geteeld. Waarom dat is, kun je zien in dit filmpje over de voedselproductie in Nederland.
Op de site van het Klokhuis staan veel filmpjes voor kinderen van jouw leeftijd. Bijvoorbeeld deze over suiker. Je kunt in de zoekbalk van Klokhuis ook je eigen zoekwoord intikken. Bijvoorbeeld ‘verbouwen’, ‘boer’ of ‘voedsel’. En kijken of er dan een interessant filmpje voor je te vinden is.
Wil je alvast gaan werken aan je eindproduct?
Jullie gaan in de keuken experimenteren met natuurkundige verschijnselen. Daarmee doe je mee aan een wedstrijd. In die wedstrijd laat je een recept zien of je gerecht en je vertelt over de natuurkundige verschijnselen en kooktechnieken die voor het bereiden nodig zijn. Daarbij vertel je natuurlijk ook je onderzoeksvraag, hoe je onderzoek hebt gedaan en de uitkomst daarvan.
Vraag thuis om kookboeken of probeer ze te lenen van de buren. Je kunt erin bladeren op zoek naar recepten waarin je kooktechnieken moet gebruiken met veel verschillende natuurkundige verschijnselen: warmte, luchtdruk, temperatuur en elektriciteit.
Online zijn er ook veel verschillende recepten te vinden. Speciaal voor kinderen heeft de Albert Heijn een duidelijke pagina gemaakt.
En deze pagina van 24kitchen heeft ook veel recepten voor kinderen!
Eten fotograferen is een kunst. Misschien wil jij voor je eindproduct een paar foto’s van je gerecht maken. Hier zie je een aantal grappige foto’s.
En hier vind je tips voor het fotograferen van eten.
Wil je je recept handig bewaren? Dan kun je de gratis app receptenmaker gebruiken. Je kunt ook met je klasgenoten de recepten van dit thema De experimentele keuken delen.
